Header Ads

ကမာၻစစ္ေတြရဲ႕သမိုင္းေၾကာင္း


ပထမကမၻာစစ္သည္ ၁၉၁၄ မွ ၁၉၁၈ အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး
ပထမကမာၻစစ္ေလာက္ ႀကီးမားေသာ စစ္ပဲြမ်ိဳး သမိုင္းတြင္ တစ္ခါမွ မျဖစ္ဖူးေသာေၾကာင့္ မဟာစစ္ပြဲႀကီး(Great war) ဟုပါ ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါသည္ . ပထမကမာၻစစ္ျပီးဆံုးျပီး ေနာက္ ၂၁ ႏွစ္ အၾကာတြင္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ႀကီးက်ယ္ေသာ စစ္ပြဲႀကီးေပၚလာေသာေၾကာင့္ ပထမ ကမာၻစစ္၊ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ဟု ခြဲျခားေခၚဆိုခဲ့သည္။ ပထမကမာၻစစ္အတြင္းတြင္ စစ္သည္ေပါင္း ၉ သန္းေက်ာ္ေသဆုံးခဲ့သည္။ ထိုစစ္သည္မ်ားသည္ စစ္ႀကီးမျဖစ္ခင္က သာမန္ျပည္သူမ်ား အမ်ားဆုံးျဖစ္ၾကသည္။ က်ဆုံးခဲ့ေသာ စစ္သည္မ်ားအား ဦးေခါင္းမွေန၍ေျခဖ်ားအထိဆက္လိုက္လ်င္ ၁၅၀၈၄ ကီလိုမီတာ၊ မိုင္အားျဖင့္ ၉၃၇၅ ရွိသည္ဟု ေျပာၾကသည္။ ထိုအကြာအေ၀းသည္ ကမာၻႀကီးကို တစ္ပတ္ ပတ္ပါက ထက္၀က္နီးပါးခန္႔ရွိမည္ျဖစ္သည္။
ပထမကမာၻစစ္အတြင္းတြင္ ႏိုင္ငံအုပ္စုႀကီး ႏွစ္ခုပါဝင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ၿဗိတိန္၊ ျပင္သစ္ ႏွင့္ ရုရွားတို႔ ပါ၀င္ေသာ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ား (Allied Powers) ႏွင့္ ဂ်ာမနီ၊ ၾသစႀတီးယား ႏွင့္ ဟန္ေဂရီတို႔ ပါ၀င္ေသာ ဗဟုိအင္အားႀကီး ႏုိင္ငံမ်ား (Central Power) တို႔ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မဟာမိတ္ ႏိုင္ငံမ်ားဘက္မွ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံစေသာႏိုင္ငံငယ္မ်ားပါ၀င္လာၿပီး၊ ဗဟုိအင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားဘက္မွ တူရကီ၊ ဘူလ္ေဂးရီယားစေသာ ႏိုင္ငံမ်ားပါ၀င္လာခဲ့သည္။ စစ္ပြဲႀကီး ၿပီးခါနီးတြင္မွ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ားဘက္မွ ပါ၀င္လာခဲ့သည္။ စစ္ပြဲႀကီးအၿပီးတြင္ ဗဟိုအင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားရႈံးနိမ့္၍ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ား အႏိုင္ရရွိခဲ့သည္။
ထိုစစ္ပြဲတြင္ တိုက္ခိုက္မႈအားလုံးနီးပါးသည္ အဂၤလိပ္ေရလက္ၾကားမွ ဆြစ္ဇာလန္အၾကား အေရွ႕ဥေရာပအပါအ၀င္ ဥေရာပတိုက္၌ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသႏွင့္ အာဖရိကတိုက္တို႔တြင္လည္း အနည္းငယ္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။
ပထမကမာၻစစ္သည္ ၁၉၁၄၊ ဇြန္လ (၂၈) ရက္ေန႔တြင္ ၾသစႀတီးယားအိမ္ေရွ႕မင္းသား ဖရန္စစ္ဖာဒီနန္ ႏွင့္ ၾကင္ယာေတာ္တို႔ ေဘာ့စနီးယားႏိုင္ငံ ဆာရာေယဗို ၿမိဳ႕တြင္လုပ္ႀကံခံရရာမွစတင္ခဲ့သည္။ ေဘာ့စနီးယား ႏိုင္ငံသည္ ၁၉၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ၾသစႀတီးယားႏိုင္ငံ၏ သိမ္းပုိက္ျခင္းကိုခံခဲ့ရသည္။ ေဘာ့စနီးယန္းအမ်ားစုမွာ ဆာ့ဘ္လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုသူတို႔သည္ၾသစႀတီးယားလက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္၍ အိမ္နီးခ်င္း ဆားဘီးယားႏိုင္ငံႏွင့္ ေပါင္းစည္းလိုၾကသည္။ ၾသစႀတီးယားအိမ္ေရွ႕မင္းသားကို လုပ္ႀကံသူမွာ Black Hand ဟုေခၚေသာ ဆာ့ဘ္အၾကမ္းဖက္အသင္း၀င္ ေဘာ့စနီးယန္း အမ်ိဳးသားတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ဆားဘီးယားႏွင့္ ေဘာ့စနီးယားေပါင္းစည္းေရးကို လိုလားသူျဖစ္သည္။
ဆားဘီးယားႏိုင္ငံမွ ယင္းကဲ့သို႔လုပ္ႀကံမႈမ်ိဳးေပၚေပါက္ေအာင္ အားေပးသည္ဟုဆိုကာ ၾသစႀတီးယားက ဆားဘီးယားကို ျပင္းထန္သည့္ရာဇသံမ်ားပို႔ခဲ့သည္။ ၾသစႀတီးယား၏ ရာဇသံကို ဂ်ာမနီကေထာက္ခံခဲ့သည္။ ထိုရာဇသံပါအခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဆားဘီးယား၏လြပ္လတ္ေရးကိုထိပါးေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ရုရွားႏိုင္ငံ၏ ေထာက္ခံမႈကိုရရွိေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း ဆားဘီးယားသည္ ၾသစႀတီးယားကိုရင္ဆိုင္ရန္ စစ္ျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ရာဇသံကိုလက္မခံႏိုင္ေၾကာင္း ၾသစႀတးီယားအား အေၾကာင္းၾကား ခဲ့သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၁၄၊ ဇူလိုင္(၂၈) တြင္ ၾသစႀတီးယားက ဆားဘီးယားကို စစ္ေၾကညာခဲ့သည္။ ၾသစႀတီယားႏွင့္ ဆားဘီးယားတို႔စစ္ျဖစ္ရာတြင္ ၾသစႀတီးယားဘက္မွ ဂ်ာမနီကလည္းေကာင္း၊ ဆားဘီးယားဘက္မွ ျပင္သစ္၊ ရုရွားႏွင့္ အဂၤလန္တို႔မွလည္းေကာင္း အသီးသီးပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ကိုလိုနီခြဲေ၀ေပးမည္ဟူေသာ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျပင္သစ္တို႔၏ ဆြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ ၁၉၁၅ တြင္ အီတလီသည္ ယင္းတို႔ဘက္မွ ပါ၀င္တိုက္ခိုက္ ခဲ့သည္။
၁၉၁၈ မွာေတာ့ စစ္ေျပျငိမ္းေရး စာခ်ဳပ္မ်ားခ်ဳပ္ဆိုျပီး ပထမကမာၻစစ္အား အဆံုးသတ္ခဲ့ၾကပါတယ္ .

ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီးသည္ ၁၉၃၉ တြင္စတင္ျဖစ္ပြားျပီး ၁၉၄၅
တြင္ျပီးဆံုးခဲ့သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ စတင္ျဖစ္ပြားသည့္ေန႔ကို ဂ်ာမနီက ပိုုလန္နိုင္ငံကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သည့္ ၁၉၃၉ ခုနွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁ရက္ေန႔ ကို စစ္ၾကီး စတင္ျဖစ္ပြားရာ ေန႔ဟု သမိုင္းဆရာတို႔က မွတ္ယူၾကပါသည္ . ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္ပြားရျခင္း အဓိက တရားခံကေတာ့ ဂ်ာမနီတို႔ရဲ႕ ဇာတ္လိုက္ေက်ာ္ၾကီး ဟစ္တလာ
ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္ . ဟစ္တလာ မွ ပိုလန္နိုင္ငံကို ၁၉၃၉ ခုနွစ္
စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ရုတ္တရက္ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ပါတယ္. ဒီမွာပဲ ျဗိတိန္ နဲ႔ ျပင္သစ္ မွ ဂ်ာမနီအား စစ္ေၾကညာ ခဲ့ပါတယ္. ဒီအခ်ိန္ကေနစျပီးေတာ့ ဒုတိယကမာၻစစ္ စတင္ျဖစ္ပြားပါေတာ့တယ္.
ဒုတိယ ကမာၻစစ္ကေတာ့ အရမ္းကို ၾကီးမားတဲ့ စစ္ပြဲၾကီးလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္ . ဒီစစ္ပြဲၾကီးမွာ သမိုင္းဝင္ ျဖစ္ရပ္ေတြ အမ်ားၾကီး က်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္ . ၁၉၄၁ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔ တြင္ ၀င္ရိုးတန္း နုိင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေသာ ဂ်ပန္နုိင္ငံသည္ စစ္မေၾကညာဘဲ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုပိုင္ ဟာ၀ိုင္ရီက်ြန္းရွိ “ ပါးဟာဗာေခၚ “ ပုလဲဆိပ္ကမ္း” ကို ရုတ္တရက္ ဗံုးၾကဲတိုက္ခိုက္သည္ .

ထို႔အတူ အေမရိကန္ကလဲ ၁၉၄၅ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန႔ နံနက္ ၉ နာရီ ၁၅ မိနစ္တြင္ ဂ်ပန္နုိင္ငံ ဟြန္ရွဴကြ်န္း ေပၚရွိ ဟီရိုရွီးမား ျမိဳ႔ေပၚ ကို အဏုျမဴဗံုး တစ္လုံး ၾကဲခ်ခဲ့ပါတယ္ .အဆိုပါ ဗံုးေၾကာင့္ ဟီရိုရွီးမား ျမိဳ႔တြင္ ေနထိုင္သူ လူဦးေ၇ - ၃၄၄ဝဝဝ ရွိသည့္အနက္ ေသဆံုးသူနွင့္ ေပ်ာက္ဆံုးသူ ဦးေရ ၇၁ဝဝဝ နွင့္ ဒဏ္ရာ ရသူ ၆၈ဝဝဝ ရွိခဲ့ပါတယ္.
ေနာက္ သံုးရက္အၾကာ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ ေန႔ နံနက္ ၁၁ နာရီ ၃၀ မိနစ္တြင္ ဂ်ပန္နုိင္ငံ က်ဴရွဴကြ်န္း ေပၚရွိ နာဂါဆကီ ျမိဳ႔ေပၚသို႔ အေမရိကန္ အဏုျမဴ ဗံုး ေနာက္တစ္လံုး ၾကဲခ်ခဲ့ျပန္သည္။ ဒုတိယ ဗံုးေၾကာင့္ လူေပါင္း ၃၅ဝဝဝ ေသဆံုးျပိး ၆ဝဝဝဝ ဒဏ္ရာ ရခဲ့သည္။ အနုျမဴဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ ဒဏ္ရာရသူမ်ားမွာ ယေန႔ထိ သားစဥ္ ေျမးဆက္ ခံစားေနၾကရဆဲ ျဖစ္ပါသည္ .
၁၉၃၉ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ခဲ့ေသာ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီးသည္ ၁၉၄၅ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္
မွာေတာ့ လံုးဝ ျပီးဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္ .
ပထမကမာၻစစ္ နဲ႔ ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့

ကိုလိုနီ နယ္ေျမမ်ားအႃပိုင္အဆုိင္ရွာေဖြလာျခင္း
အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒမ်ား ျပင္းထန္လာျခင္း
မဟာမိတ္စစ္အုပ္စုမ်ား အၿပိဳင္ဖြဲ႔စည္းလာျခင္းႏွင့္
လက္နက္အၿပိဳင္တပ္ဆင္လာျခင္း အစရွိတဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္
လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္ .

အခုလဲ တတိယကမာၻစစ္ဆိုလား ျဖစ္ဖို႔ အေတာ္နီးစပ္ေနျပီလို႔ ေျပာသံၾကားတယ္၊ တစ္ကယ္သာ ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သာမန္ျပည္သူေတြလဲ ဒုကၡ ပင္လယ္ေ၀မွာေတာ့ အေသခ်ာပါပဲ ၊

David Jame
Tech-Khit Digital Media

No comments